De
Verenigde Naties
De
Verenigde Naties kende als voorganger de Volkenbond. De Volkenbond is opgericht
in 1920 op initiatief van de Amerikaanse president Wilson. Na de Eerste
Wereldoorlog wilden vele landen een herhaling voorkomen, en de Volkenbond werd
dan ook met dat doel opgericht. Er waren in het begin 42 lidstaten, wat later
uitgroeide tot 63. De Verenigde Staten zijn nooit lid geweest, daar het
Amerikaanse Congres tegen lidmaatschap was, Amerika bemoeide zich eigenlijk
alleen met het eigen continent. De Volkenbond is nooit een succes geworden omdat
:
-
de VS als wereldmacht geen lid was;
-
een besluit door 14 landen van de raad moest worden goedgekeurd en daarna nog
door alle leden van de Algemene Vergadering;
-
bepaalde landen uittraden, als er een besluit tegen hen werd aangenomen, zoals
Japan (1933) en
Duitsland (1935);
-
De Sovjet Unie werd in 1939 uit de Volkenbond gezet vanwege de inval in Finland.
Bij
de oprichting van de V.N. heeft men zoveel mogelijk getracht de zwakke punten
van een Volkenbond te vermijden en de sterke over te nemen. Zo is de
Veiligheidsraad van de V.N. bijna gelijk aan de Raad van de Volkenbond.
Overigens werd ook ontroerend goed van de Volkenbond overgenomen door de V.N.,
zoals het Vredespaleis in Den Haag.
De
leden van de V.N.
Elk
land dat lid wil worden van de V.N. moet het Handvest van de V.N. aanvaarden.
Dit aanvaarden gebeurt door ondertekening van het Handvest. Het Handvest
van de V.N. is de grondwet. Hierin
staat onder andere dat:
-
alle lidstaten gelijk zijn;
-
elk land zich dient te houden aan de bepalingen van het handvest;
-
elk lid zijn geschillen met andere landen op vreedzame wijze zal regelen;
-
elk lid zijn medewerking zal verlenen aan elke actie van de V.N.;
-
de V.N. niet het recht hebben zich te mengen in de binnenlandse aangelegenheden;
-
de V.N. tot actie zullen overgaan tegen elk land, lid of geen lid, als dat
noodzakelijk is voor de
handhaving van de vrede.
Elk
land dat lid wil worden moet zich eerst wenden tot de Secretaris-Generaal. Het
land moet beloven het Handvest te eerbiedigen, daarna gaat het verzoek naar de
Veiligheidsraad. Als daar geen van de grote vijf zijn veto over uitspreekt en
als het verzoek verder genoeg stemmen krijgt (9 of meer) dan adviseert de
Veiligheidsraad het land toe te laten. Vervolgens
gaat het verzoek naar de Algemene Vergadering.
Als het verzoek vervolgens de vereiste (2/3) meerderheid krijgt wordt het
land toegelaten.
Elk
lid moet voor het lidmaatschap van de V.N. een bepaald bedrag betalen. Dit
bedrag is een bepaald percentage van het BNP van een land. Als deze contributie
niet wordt betaald kan het stemrecht aan een land ontnomen worden. Hierover
beslist de Algemene Vergadering.
De
opbouw van de Verenigde Naties
De
V.N. bestaat uit:
-
de Algemene vergadering;
-
de Veiligheidsraad;
-
de Sociaal Economische Raad;
-
het Internationaal Gerechtshof;
-
de Trustschapsraad;
-
het Secretariaat;
-
vele gespecialiseerde nevenorganisaties;
De
Algemene Vergadering
De
Algemene Vergadering bestaat uit een aantal leden dat gelijk is aan het aantal
lidstaten. Op het moment zijn dat
183 leden. Elke lidstaat heeft 1 stem in de Algemene Vergadering.
Om zo'n stem uit te kunnen brengen stuurt elk land een delegatie, die
voldoet aan de volgende voorwaarden:
-
er mogen per lidstaat 5 afgevaardigden worden gestuurd
-
er mogen per lidstaat 5 plaatsvervangende afgevaardigden worden gestuurd
-
elke lidstaat mag zoveel deskundigen en adviseurs sturen als nodig wordt geacht.
Zo'n
delegatie stemt vervolgens in de Algemene Vergadering namens het land dat zij
vertegenwoordigt. De voorzitter van de Nederlandse delegatie is de minister
van Buitenlandse zaken. Als deze
niet aanwezig is wordt hij vervangen door de ambassadeur bij de verenigde Naties
(meestal). De laatste wordt
bijgestaan door zijn eigen ambtenaren, vier leden van het nederlandse Parlement,
een vertegenwoordiger van de Nederlandse vakbeweging en een vertegenwoordiger
van de nederlandse vrouwenorganisaties.
De
vier parlementariërs zijn afkomstig uit de vier grootste partijen.
De
zitting van de Algemene Vergadering
De
Algemene Vergadering is gezeteld in New York en komt elke derde dinsdag in
september bijeen voor een periode van drie maanden. Indien noodzakelijk houdt de
Algemene Vergadering buitengewone of spoedzittingen. De agenda bevat vaak 200 of
meer punten en om deze in drie maanden te behandelen zijn er 5 commissies waarin
de Algemene Vergadering is verdeeld. Als
zo'n commissie tot een conclusie is gekomen dan wordt deze conclusie in de
Algemene Vergadering in stemming gebracht: een resolutie. Om aangenomen te
worden dient een 2/3 meerderheid voor te stemmen.
Bevoegdheden
van de Algemene Vergadering
-
Het bepalen of een nieuw land toe wordt gelaten tot de V.N.
-
Het kiezen van rechters voor het Internationale Hof van Justitie, i.s.m. de
Veiligheidsraad
-
Het kiezen van de leden van de andere 5 afdelingen van de V.N.
-
Het beheren van het geld van de V.N.
-
Het overnemen van de functie van de Veiligheidsraad in crisistijd.
De
Veiligheidsraad
De
Veiligheidsraad bestaat uit 15 leden, waarvan er 5 permanent zitting hebben (te
weten: de V.S., het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China en Rusland). De
overige leden worden uit de Algemene Vergadering gekozen voor een periode van 2
jaar. Dit kiezen gebeurt aan de hand van een verdeelsleutel: 5 Afro-Aiatische, 2
Latijns Amerikaanse, 2 West-Europese staten en 1 Oost-Europese staat.
Elk
lid heeft wederom 1 stem. De permanente leden beschikken over het vetorecht.
De
Veiligheidsraad komt zo vaak als nodig is bijeen en kan op elk tijdstip
bijeengeroepen worden, zowel door lidstaten van de V.N. als door niet-lidstaten
(b.v. de PLO).
De
Veiligheidsraad heeft als bevoegdheden alle nodige dingen te doen voor de
handhaving van de vrede. Ze kan bepaalde handelingen van een land veroordelen en
sancties in stellen. Daar de V.N.
zich niet in binnenlandse aangelegenheden mag mengen stellen veel landen
problemen voor als binnenlandse aangelegenheid, waardoor de V.N. min of meer
buitenspel komt te staan.
De
Veiligheidsraad heeft de meeste macht van alle organisaties binnen de V.N., zij
is bij elke handeling van de V.N. aanwezig.
De
Trustschapsraad
De
Trustschapsraad heft als taak verslag uit te brengen over de situatie van
gebieden die niet over zelfbestuur beschikken, maar onder speciale bescherming
van de V.N. staan. Deze gebieden worden trustgebieden genoemd. Zo was Nederlands
Nieuw-Guinea van 1946 tot 1968 een trustgebied.
Nederland moest over dit gebied namens de Trustschapsraad aan de
Secretaris-Generaal verslag uitbrengen. Verder vallen veel eilanden in het
westelijke deel van de Grote Oceaan onder de trustgebieden. Een trustgebied
staat onder toezicht van een lidstaat van de V.N.
Leden van de Trustschapsraad zijn de 5 permanente leden en nog een aantal
andere lidstaten die door de Algemene Vergadering worden gekozen voor een
periode van drie jaar. Namibië was een van de laatste trustgebieden.
Het
Internationale Hof van Justitie
Deze
Wereldrechtbank bestaat uit 15 rechters, gekozen door de Algemene Vergadering.
De V-raad beveelt bepaalde rechters aan en de Algemene Vergadering
overweegt deze aanbevelingen.
De
rechters zijn gespecialiseerd in internationaal recht en er zit nooit meer dan 1
rechter van een bepaald land. De Wereldrechtbank heeft als functie geschillen
tussen bepaalde landen op te lossen, zoals aanspraken op een bepaald gebied. De
landen moeten echter wel eerst zelf naar de rechtbank gaan.
Het
Secretariaat
Het
Secretariaat is de administratieve afdeling van de V.N., de ondersteuning van de
Secretaris-Generaal. Bij het secretariaat werken mensen uit alle lidstaten. Zij
zijn vaak gespecialiseerd in hun eigen land maar werken voor alle lidstaten. De
opdrachten komen van de Secretaris Generaal.
De
Secretaris-Generaal
De
Secretaris Generaal wordt gekozen door de AV, na aanbeveling van de V-raad.
Er zijn tot nu maar 6 Secretarissen-Generaal geweest. De eerste was de
Noor Trygve Lie, hij was lid van de Noorse delegatie bij de oprichting van de
V.N. in San Francisco. Hij heeft geholpen bij de totstandkoming van het Handvest
en was van 1946-1953 Secretaris Generaal bij de V.N.
De
tweede was de Zweed Dag Hammerskjold. Hij was Secretaris Generaal tot zijn dood
in 1961. De derde was de Birmaan Oe
Thant, waarnemend Secretaris Generaal tot 1961. Tot 1971 was hij Secretaris
Generaal. Hij werd opgevolgd door
de Oostenrijker Kurt Waldheim, die in 1981 opgevolgd werd door de Peruaanse
diplomaat Javier Perez de Cuellar. De huidige Secretaris Generaal is Boutros
Boutros Gali, die in 1990 Secretaris Generaal werd.
De
taak van de Secretaris Generaal
De
Secretaris Generaal bekleedt een van de belangrijkste posten ter wereld. Hij
staat aan het hoofd van het Secretariaat en houdt toezicht op de duizenden
mensen die overal ter wereld voor de V.N. werken. Als er oorlogsdreiging is,
waar ook ter wereld, wordt hij ingelicht en als hij het nodig acht roept hij de
V-raad bijeen. Hij dient in eerste instantie conflicten vreedzaam op te lossen.
De Secretaris Generaal brengt verslag uit over alle aangelegenheden van
de V.N. aan de Algemene Vergadering.
De
Sociaal Economische Raad
Deze
raad werkt onder toezicht van de Algemene Vergadering. Zij coördineert het
economische en sociale werk van de V.N. en aanverwante gespecialiseerde
organisaties en instellingen (de familie van V.N.-organisaties). De raad bestaat
uit 54 leden, en komt normaal gesproken 2 keer per jaar voor een periode van een
maand bijeen, meestal in new York en Genève.
De
functie van de raad is het formuleren van aanbevelingen en het richting geven
van activiteiten met als doel onder andere:
-
het stimuleren van de wereldhandel
-
het bevorderen van de economische groei van de ontwikkelingslanden
-
het verbeteren van de status van de vrouw
-
het bevorderen van een beter gebruik van energie en de natuurlijke hulpbronnen
Om
al deze problemen op te lossen laat de Raad commissies rapporten maken en zich
adviseren om vervolgens tot handelen over te gaan. De belangrijkste
gespecialiseerde organisaties en programma's van en de Ecosoc zijn:
-
UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development (zie verder)
-
UNICEF (United Nations Internationale Children Fund)
-
FAO (Food and Agriculture Organization of the U.N.)
-
UNITAR (United Nations Institue for Training And Research)
-
UNIDO (United Nations Industrial Development Organisation)
-
UNEP (United Nations Environtment Program)
-
ILO (International Labour Organisation)
-
IMF (International Monetair Fund) (zie verder)
-
IDA (International Development Association)
-
IFC (international Finance Corporation)
-
IFAD (International Fund for Agriculture Development)
-
ICAO (International Civil Aviation Organisation)
-
WMO (World meteorologic Organisation)
-
IBRD (International Bank for Reconstruction and Development = Wereldbank)(zie
verder)